نظر به اینکه نصب هر گونه سیستم های حفاظتی و دوربین های مدار بسته مستلزم اخذ مجوز لازم میباشد لذا در اجرای دستور العمل کمیته محترم امنیتی انتظامی استانداری محترم خراسان رضوی مقرر گردید کلیه واحد های صنفی متقاضی نصب دوربین های مداربسته و تجهیزات مربوط به آن میبایست نسبت به اخذ مجوز از کمیته پایش تصویری مستقر در استانداری اقدام نمایند. بدیهی است استقرار این سیستم صرفا میبایست از طریق نصابین مجاز صورت پذیرد
اشاره
اول تیرماه هر سال، روز اصناف نامگذاری شده است که البته دایره گستردهای دارد و شامل انواع شغلها و حرفهها میشود. در نوشته پیش رو، با مراجعه به متون کهن فارسی، این موضوع (یعنی اخلاق اصناف و آداب کسب) را واکاویده ایم و برخی مطالب مرتبط را ـ چنان که خواهید دید ـ ارائه کردهایم.
سبب شناخت آداب کسب
میدانیم که از یک سو بسیاری از اصناف، با کسب و تجارت کردن سروکار دارند از سوی دیگر، هر کسبی، آدابی دارد که شناخت آنها، موجب برکت و فزونی مال تاجر و کاسب میشود. امام محمد غزالی در کیمیای سعادت، درباره لزوم شناخت آداب کسب مینویسد:
نکته: «چون دنیا منزلگاه زادِ آخرت است و آدمی را به قوت و کِسوَت[1] حاجت است ـ و آن بیکسب ممکن نیست ـ باید که آدابِ کسب بشناسد؛ که هر که همگی خویش به کسب دنیا دهد، بدبخت است و هر که همگی خویش به آخرت دهد و توکل کند، نیکبخت است، ولکن معتدلترین آن است که هم به معاش مشغول باشد و هم به معاد، ولیکن باید که مقصود، معاد باشد و معاش برای فراغتِ اسبابِ معاد باشد».[2]
فضیلت پی روزی حلال بودن
کاسب و تاجر اگر بخواهند به حرام نیفتند و مال شبههناک به زندگیشان راه نیابد، ناگریز باید حلال و حرام در کسبها را بشناسد و پی روزی حلال باشند.
حکایت: «بدان که خویشتن را و عیال خود را از روی خلق، بینیاز داشتن و کفایتِ ایشان از حلال کسب کردن، از جمله جهاد است در راه دین، و از بسیاری عبادت، فاضلتر است؛ که روزی رسول(ص) با اصحاب نشسته بود. بُرنایی[3] با قوّت، بامدادِ پگاه، بر ایشان بگذشت و به بازار همی شد به دکّان. صحابه گفتند: «دریغا! اگر این پگاه خاستنِ وی در راه خدای تعالی بودی!» رسول(ص) گفت: «چنین مگویید که اگر برای آن میشود که خود را از روی خلق بینیاز دارد یا پدر و مادر خویش را یا زن و فرزند خویش را بینیاز دارد، وی در راهِ خدای تعالی است، و اگر برای تفاخر دنیا و لاف و توانگری همی شود، در راهِ شیطان است» .... و گفت: «بازرگانِ راستگوی، روز قیامت با صدّیقان و شهیدان به هم خیزد».[4]
تجارت دین و تجارت دنیا
نجمالدین رازی در مرصاد العباد، درباره تقسیم تجارت مینویسد:
نکته: «بدان که تجارت دو نوع است: تجارت دنیا و تجارت آخرت، و تجارت دنیا هم بر دو نوع است: یکی آنکه از بهر نفع دنیایی است و بس، و دوم آنکه از بهر نفع آخرتی است و نفع دنیایی، خود تَبَع بُوَد... .[5]
اما آن تجارت که از برای نفع دنیای است و بس، به غایت مذموم است و حاصلش بیحاصلی و و زَر و وبال و حساب و تبعت[6] آخرت، رنج آن خسران و زیادتش همه نُقصان و سودش همه زیان.
و اما آن تجارت که برای نفع آخرتی است آن است که حق تعالی میفرماید: «رِجَالٌ لاتُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَلاَ بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ»،[7] و این آیت را مفسران دو معنا گفتهاند: یکی آنکه به تجارت آخرتی تعلق دارد؛ یعنی مردانیاند که به صورت تجارت و بیع دنیایی مشغول نشوند تا از خدای و ذکر خدای باز نمانند... .
معنی دوم آن است که به تجارت دنیایی تعلق دارد، ولیکن تجارتی که برای نفع آخرتی است؛ یعنی مردانیاند که صورت بِیع و شِرا بر صورت ایشان اگرچه رود، ولیکن دل ایشان از ذکر خدای باز نماند».[8]
امام محمد غزالی نیز در این باره مینویسد:
تمثیل: «بدان که هر که وی را تجارت دنیا از تجارت دین مشغول کند، وی بدبخت است، و چگونه بُوَد حال کسی که وی کوزه زرین به کوزه سفالین بدل کند، و کوزه سفالین مَثَل دنیاست و مَثَل آخرت، کوزه زرّین است که هم نیکوست و هم بسیار بماند».[9]
آداب تجارت
تجارت، آداب و شرایطی دارد که بازاریان، تاجران و به طور کلی اهل معامله باید آنها را رعایت کنند. در اینجا، این آداب را از قول مرصاد العباد برمیشماریم:
توصیه: «پس شرایط آنکه تجارت برای رنج آخرت کند و صحبت انبیا و رسل، آن است که تقوا را شعار و دِثار[10] خویش سازد، و مال را، مال خدای داند و نیت آن کند که در مال خدای برای بندگان خدای به امر خدای و رضای خدای تصرف میکنم، تا آنچه بر آن، ربح پدید آید، آن را بر بندگان خدای صرف کنم، و خود را و عیال خود، یکی از آن جمله شمارد.
و از امانت و دیانت، هیچ دقیقه فرو نگذارد و در خرید و فروخت، انصاف نگاه دارد. به مُساهِله[11] خَرَد و فروشد... .
و البته در بِیع و شِرا، سوگند به راست و دروغ نخورد که حق تعالی بایِع حَلاّف[12] را دشمن دارد، و بر اندک ربحی قناعت کند که برکت، قرین[13] قناعت است و حُرمان،[14] قرین حرص که: «الحَریصُ المَحروم»... .
و مَتاع را در آن وقت که خَرَد، نکوهش نکند و در آن وقت که فروشد، مدح نگوید و عیب آن پنهان نکند».[15]
یاد خداوند و سفر آخرت
همه ما انسان ها، اگر چه در ظاهر، اقرار داریم که روزی رسان خداست، ولی با کمال تأسّف، این مطلب به باور قلبیمان تبدیل نشده است و دنبال زیادهخواهی و سودبری بیشتر هستیم. سعیدی شیرینسخن در گلستان خود آورده است:
روایت: «یکی را شنیدم از پیران مربّی که مریدی را همی گفت: چندان که تعلّق خاطر آدمیزاد است به روزی، اگر به روزی ده بودی، به مقام ملایکه درگذشتی.
فراموشت نکرد ایزد در آن حال
که بودی نطفه مدفون مدهوش
روانت داد و عقل و طبع و ادراک
جمال و نطق و رای و حکمت و هوش
ده انگشت مرتّب کرد بر کف
دو بازویت مرکب ساخت بر دوش
کنون پنداری ای ناچیز همّت
که خواهد کردنت روزی فراموش»[16]
نجمالدین رازی نیز در مرصاد العباد، راجع به یاد آخرت بودن اهل تجارت، سخن زیبایی دارد:
توصیه: «باید که زندگانی چنان کند که چون وقت سفر آخرت درآید، جمله سود و سرمایه خویش از پیش فرستاده باشد، تا از پس مال خویش تواند رفتن. همچون بازرگانی که به سفری خواهد رفت، مال را از پیش بفرستد، او را در شهر قرار و آرام نماند و در آن کوشد که تا چگونه از پس مال برود، و آن ساعت که وقت رحیل[17] کاروان باشد، او را از آن وقت، خوشتر نبود».[18]
در مذمت محتکران
برخی از طایفه اصنافِ بیانصاف، وقتی نایابی کالایی را در بازار میبینند، هر چه از آن را در اختیار دارند و هر چه میتوانند با لطایف الحیل گرد آورند، به انبار میبرند تا پس از مدتی، به چند برابر قیمت به مردمان بفروشند.
حکمت:«مُحتَکر، ملعون است، و محتکر آن بُوَد که طعام بخرد و بنهد تا گران شود، آنگاه بفروشد. و رسول(ص) گفت: «هر که چهل روز طعام نگاه دارد تا گران شود و آن گاه همه به صدقه دهد، هنوز کفّارتِ آن نباشد». و رسول(ص) گفت: «هر که چهل روز طعام نگاه دارد به نیت گران شدن، خدای تعالی از وی بیزار است و وی از خدای تعالی بیزار است.» ... [و علی(ع) میگوید: «هر که چهل روز طعام بنهد، دل وی سیاه گردد» [ 19... گفت: «هر که چهل روز طعام نگاه دارد به نیت گران شدن، خدای تعالی از وی بیزار است و وی از خدای تعالی بیزار است